Kultura cykladzka to kultura epoki brązu, która występowała w latach 2900–1100 p.n.e. na wyspach archipelagu Cyklady. Ośrodki: Syros (obecnie Siros), Naksos, Milos

Sztuka kreteńska, nazwana przez jej odkrywcę Arthura Evansa sztuką minojską od imienia legendarnego Minosa, powstała w epoce brązu, ok. 3000 p.n.e. na Krecie.

Najstarszy z trzech etapów rozwoju sztuki w rejonie basenu Morza Egejskiego. Początki sięgają najazdu Dorów na Peloponez w XII wieku p.n.e. i wiązanego z nim upadku kultury mykeńskiej. Wydarzenia kończące ten pierwszy okres związane są z początkiem II wojny perskiej, a ściślej z bitwą pod Salaminą oraz zniszczeniem Aten w 480 p.n.e.
Sztuka grecka wieków ciemnych obejmuje okres od upadku kultury mykeńskiej (ok. 1200 p.n.e.) do rozkwitu cywilizacji greckiej w VIII wieku p.n.e.

sztuka pierwszych chrześcijan, wyrażająca ich przynależność religijną, powstająca w basenie Morza Śródziemnego. Obejmuje okres ok. 220-395 (czyli okres od pojawienia się pierwszych znanych przykładów sztuki chrześcijańskiej do podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią)

Sztuka potomków starożytnych Egipcjan, którzy przyjęli wiarę chrześcijańską już w czasach apostolskich. Nazwę – Koptowie wprowadzili najeźdźcy arabscy w odniesieniu ludności zamieszkującej podbite przez nich tereny Egiptu. Sztuka koptyjska rozwijała pod wpływem późnoantycznej sztuki hellenistycznej i rzymskiej docierającej z Aleksandrii od III wieku.

okres wczesnobizantyński

sztuka chrześcijańska Wschodniego Cesarstwa Rzymskiego (Bizantyńskiego) i kręgu jego oddziaływania. Od założenia Konstantynopola (330), ew. podziału Cesarstwa w 395 roku do roku 1453. Sztuka ta stanowiła przedłużenie greckiej sztuki starożytnej i wypowiadała się głównie w architekturze, przede wszystkim sakralnej, a także w malarstwie ściennym, mozaikach i obrazach ikon.
Kkształtowanie się sztuki i jej rozkwit za panowania Justyniana, ikonoklazm (726-843)

renesans macedoński (od panującej wówczas dynastii macedońskiej), manieryzm Komnenów (od dynastii Komnenów), czasy Cesarstwa Łacińskiego (1204-1261)

dynastia Paleologów (renesans Paleologów).

sztuka europejska od upadku zachodniej części Cesarstwa Rzymskiego do momentu pojawienia się sztuki romańskiej, czyli od V wieku do pierwszej połowy XI wieku. Oprócz spuścizny wczesnochrześcijańskiej należą do niej osiągnięcia ludów barbarzyńskich sprzed momentu przyjęcia chrześcijaństwa, w tym plemion germańskich: Longobardów, Ostrogotów, Franków, Wizygotów.

sztuka longobardzka

LONGOBARDOWIE
Longobardowie, Langobardowie (łac. Langobardi, starsza nazwa Wannilowie) – lud zachodniogermański. Ich nazwa pochodzi od łac. longa barba czyli długa broda, gdyż w przeciwieństwie do romańskiej ludności Italii nosili właśnie długie, barbarzyńskie brody. Inna wersja pochodzenia nazwy Długobrodzi, przytoczona przez Pawła Diakona, mówi, że przed walką z Wandalami Wannilowie-Longobardowie użyli podstępu, który miał zwiększyć ich pozorną liczebną przewagę. Ich ówcześni wodzowie – Ibor i Agio – nakazali kobietom przebrać się za wojowników, rozpuścić włosy i spiąć je w taki sposób, by przypominały brody.

sztuka wizygocka Hiszpania

WIZYGOCI
Wizygoci, Goci zachodni lub Terwingowie (dosł. "leśni ludzie") – lud germański, odłam Gotów. W IV wieku przyjęli arianizm (dzięki Biblii przetłumaczonej przez Wulfilę na język gocki).

sztuka mozarabska od IX w.
architektura i sztuka Mozarabów, tj. chrześcijan, którzy mieszkali na Płw. Iberyjskim po jego podboju przez Arabów w 711. Podbici chrześcijanie (musta'rib) byli tolerowani, choć zachowali tradycyjną wiarę. Kontakt z kulturą i sztuką islamu okazał się znaczący i sztuka mozarabska stała się syntezą obu tradycji, chrześcijańskiej i muzułmańskiej.

OSTROGOCI
Ostrogoci, Goci wschodni lub Greutungowie (dosł. "ludzie stepu") – jedno z plemion germańskich, . W 378r. n.e. Ostrogoci stoczyli walkę pod Adrianopolem, w wyniku której zginął cesarz rzymski Walens. Nowy cesarz zgodził się na zamieszkanie przez Ostrogotów Dacji i Mezji pod warunkiem, że nie będą nękać Konstantynopola.

CELTOWIE
Za kolebkę Celtów uważa się region kurhanów w południowych Niemczech, między Lasem Czeskim i Renem, zasiedlony w połowie II tysiąclecia p.n.e. przez tzw. Protoceltów. W latach między 1800 a 1600 p.n.e. strefa kurhanów rozciąga się ku zachodowi, za Ren, obejmując Franche-Comte, Burgundię, Alzację i Lotaryngię. Przodkowie Celtów, zamieszkujący obszar w widłach górnego Renu i Dunaju, znaleźli się pod wpływem ludności (Ilirów) kultury halsztackiej. W drugim okresie epoki żelaza, czyli okresie lateńskim (450 r. p.n.e. – pocz. n.e.) kulturowa dominacja Celtów osiągnęła apogeum. Kultura archeologiczna, która jest odzwierciedleniem osadnictwa Celtów nazywana jest kulturą lateńską.

sztuka karolińska
sztuka przedromańska, rozwijająca się na terenie cesarstwa Karola Wielkiego i jego następców w 2. połowie VIII i w IX wieku.
2. poł. VIII w. - 1. poł. X w.

WIKINGOWIE
Wikingowie to skandynawscy wojownicy, którzy od VIII wieku podejmowali dalekie wyprawy o charakterze kupieckim, rabunkowym lub osadniczym. Organizatorami wypraw do krajów Europy Zachodniej byli Normanowie duńscy i norwescy (czyli właśnie wikingowie), a także mieszkańcy dzisiejszej południowej Szwecji (prowincje Bohuslän, Halland, Uppland, Skane i Blekinge). Normanowie szwedzcy, głównie Swionowie i Goci, organizowali wyprawy do krajów położonych na wschód i południe od ich ojczyzny, docierając do Bułgarii Kamskiej, Rusi Kijowskiej, Bizancjum, a nawet Kalifatu Bagdadzkiego.

sztuka ottońska
umowna nazwa, jaką określa się sztukę na obszarze cesarstwa niemieckiego w latach ok. 950-1050. Sztuka ottońska włączana jest do okresu przedromańskiego i uważana za jeden z przejawów tzw. renesansu ottońskiego.
X w. - 1. poł. XI w.

FRANKOWIE
Frankowie powstali w III wieku n.e. z wymieszania mniejszych plemion germańskich (Amzywariów, Brukterów, Chamawów, Chattuariów i Saliów), mieszkających nad dolnym Renem. W połowie IV wieku Frankowie osiedli w północnej Galii, w tzw. Toksandrii (pomiędzy rzekami: Moza i Skalda, część późniejszej Geldrii i Brabancji). Dzielili się na Franków salickich (dolny Ren) i ripuarskich (środkowy Ren).

Giotto
Wit Stwosz
Robert Campin
Peter Parler
Martin Schongauer

schyłkowa odmiana renesansu, od ok. 1520 do końca XVI wieku, charakteryzująca się dążeniem do doskonałości formalnej i technicznej, a także wysubtelnieniem, wyrafinowaniem, wykwintnością i swobodą form

styl w architekturze zapoczątkowany przez Andrea Palladio. Budowle wzniesione przez tego architekta i jego naśladowców cechuje konsekwentność układów konstrukcyjnych, umiarkowanie w dekoracji, stosowanie wielkiego porządku obejmującego całą wysokość budynku. Palladio był zwolennikiem funkcjonalności, klasycznego monumentalizmu

ARCHITEKCI
Giacomo Barozzi da Vignola
Giovanni Lorenzo Bernini
Francesco Borromini
José Benito de Churriguera
Kilian Ignaz Dientzenhofer
Johann Bernhard Fischer von Erlach
Domenico Fontana
Guarino Guarini
Jules Hardouin-Mansart
Johann Lucas von Hildebrandt
Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff
Baldassare Longhena
Carlo Maderna
François Mansart
Johann Balthasar Neumann
Matthäus Daniel Pöppelmann
Jacob Prandauer
Tylman van Gameren
Christopher Wren
Dominikus Zimmermann
BUDOWLE SAKRALNE
bazylika świętego Piotra
i Plac świętego Piotra w Rzymie
kościół San Carlo alle Quattro Fontane w Rzymie
kościół Santa Maria della Salute w Wenecji
Kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu
Plac św. Piotra i portyk bazyliki św. Piotra,
Schody Królewskie na Watykanie
Kościół Opatrzności Bożej w Bielsku-Białej
kościół św. św. Piotra i Pawła w Krakowie
Kościół św. Anny w Krakowie
Kolegiata Poznańska Matki Boskiej
Nieustającej Pomoc
i św. Marii Magdaleny (poznańska fara)
kościół pielgrzymkowy Vierzehnheiligen
kościół w Wies
opactwo cystersów w Lubiążu
kościół św. Mikołaja na Malá Strana w Pradze
BUDOWLE ŚWIECKIE:
pałac wersalski
Schönbrunn
pałac arcybiskupi w Würzburgu
Zwinger
pałac Nymphenburg
Pałac Krasińskich w Warszawie
Pałac Królewski w Casercie
Pałac w Wilanowie
zamek w Mikulovie
Plac Navona z Fontanną Czterech Rzek
Fontanna di Trevi
Schody Hiszpańskie

RZEŹBA
Prekursorzy:
Baccio Bandinelli
Benvenuto Cellini
Giambologna
Michał Anioł
Mistrzowie:
Giovanni Lorenzo Bernini
Alessandro Algardi
wAntoine Coysevox
François Girardon
Pierre Puget
Alonso Cano
Juan Martínez Montanés
François Duquesnoy
Adriaen de Vries
Egid Quirin Asam
Ferdynand Maksymilian Brokoff
Ignaz Günther
Balthasar Permoser
Andreas Schlüter

nazwa kierunku występującego w Hiszpanii w okresie baroku utworzona od nazwiska rodziny rzeźbiarzy i architektów Churriguera: José Simón i jego synów. Styl powstał pod koniec XVII wieku i cechował się znacznym nagromadzeniem dekoracji zarówno architektonicznych, rzeźbiarskich i malarskich, które przesłaniały układ konstrukcyjny budowli.

formuła stylistyczna w malarstwie barokowym wprowadzona i rozwinięta ok. 1605-1640 przez włoskich kontynuatorów i naśladowców Caravaggia

Włochy – Giovanni Baglione, Orazio Borgianni, Giovanni Battista Caracciolo, Cecco del Caravaggio, Antiveduto Gramatica, Artemisia Gentileschi, Orazio Gentileschi, Bartolomeo Manfredi, Pietro Novelli, Pensionante del Saraceni, Mattia Preti, Carlo Saraceni, Giovanni Serodine, Lionello Spada.
Flandria – Jan Cossiers, Gerard Douffet, Louis Finson, Jacob van Oost (starszy), Theodoor Rombouts, Gerard Seghers.
Holandia – Dirck van Baburen, Jan van Bijlert, Wouter Crabeth (młodszy), Gerrit van Honthorst, Matthias Stomer, Hendrick Terbrugghen.
Francja – Trophime Bigot, Valentin de Boulogne, Georges de La Tour, Louis Le Nain, Nicolas Régnier, Nicolas Tournier, Claude Vignon, Simon Vouet.
Hiszpania – Francisco de Herrera (starszy), Antonio de Pereda, Francisco Ribalta, Jusepe de Ribera, Francisco de Zurbaran.
Niemcy – Johann Liss, Johann Karl Loth.

Rokoko – nurt stylistyczny, obecny zwłaszcza w architekturze wnętrz, ornamentyce, rzemiośle artystycznym i malarstwie, występujący w sztuce europejskiej w latach ok. 1720-1790.
Uważane czasem za końcową fazę baroku, sprzeciwiło się pompatycznemu ceremoniałowi, monumentalizmowi i oficjalnemu charakterowi stylu Ludwika XIV, skłaniając się ku większej kameralności, zmysłowości, wyrafinowaniu i pewnej sentymentalności. Odznaczało się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną kompozycją, asymetrią i płynnością linii oraz motywami egzotycznymi (np. chińskimi). Styl rokokowy najsilniej rozwinął się we Francji i związany był głównie z życiem dworskim

styl Ludwika XV

Styl Ludwika XV, nazywany również francuskim rokokiem, to styl w sztuce związany z panowaniem we Francji króla Ludwika XV, następcy "Króla Słońce"

RZEŹBA
Étienne Maurice Falconet
Ignaz Günther
Guillaume'a Coustou
Edmé Bouchardon
Jean-Baptiste Pigalle
Jean-Antoine Houdon
Georg Raphael Donner
Paula Egella
Egid Quirin
Ferdinand Tietz
Gotfried Knöffler
Antoni Frączkiewicz
Maciej Polejowski
Antoni Osiński
Jan Jerzy Plersch
Jan Chryzostom Redler

1740 - 1770

styl georgiański

/classicus – doskonały, wzorowy/
styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian. Styl ten szczególnie nawiązywał do antyku. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w II poł. XVIII wieku

STYL ADAMÓW
odmiana klasycyzmu wprowadzona w Anglii w drugiej połowie XVIII wieku przez pracujących wspólnie braci: Roberta, Jamesa, Johna i Wiliama Adamów. Cechą charakterystyczną stylu Adamów była lekkość i elegancja osiągana przez jasną kolorystykę, zastosowanie stiuków, malowideł ściennych wzorowanych na malarstwie pompejańskim, pilastrów oraz medalionów zdobionych figuralnie, ornamentów roślinnych i palmet a także wysoko umieszczonych luster

samodzielna, polska odmiana sztuki wczesnego klasycyzmu, związana z mecenatem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (stąd jej nazwa). Styl obecny w architekturze, dekoracji wnętrz, malarstwie, rzeźbie i sztuce zdobniczej[1], najpełniej wyraził się we wnętrzach Zamku Królewskiego w Warszawie i w Łazienkach

odmiana klasycyzmu powstała we Francji w latach 1800-1815, rozszerzona podczas panowania Napoleona w Europie (w XIX wieku, zwłaszcza w Polsce i w Rosji). Styl naśladował elementy architektoniczne rzymskie, greckie i egipskie. Cechy charakterystyczne to ścisła symetria, monumentalizm i nadmierna dekoracyjność w połączeniu z surowością formy architektonicznej

ARCHITEKTURA
Nie wykształciła się odmienna, typowo romantyczna architektura, jednak nazwą tą określa się czasem budowle utrzymane w nurcie historyzmu, zwł. neogotyckie i neorenesansowe zamki, wille i pałace. W tym okresie popularny był także ogród angielski z budowlami w różnych stylach bądź ruinami

nurt w XIX-wiecznej architekturze światowej polegający na naśladownictwie stylistyki minionych epok. Zainteresowanie przeszłością w architekturze było wynikiem badań nad przeszłością. Od początku XIX stulecia prowadzono intensywne prace nad dziejami architektury. Zaczęto opisywać, rozróżniać, datować budowle początkowo średniowieczne, następnie późniejsze. Podstawy badań nad romanizmem i gotykiem stworzyli de Gerville, Thomas Rickman, Ksawery Kraus, a zwłaszcza Eugene Viollet-le-Duc. Na tych badaniach oparli się architekci, wskrzeszając na całym świecie neostyle (neoromanizm, neogotyk, neorenesans, neobarok).

Gottfried Semper
Edwin Oppler
Eugene Viollet-le-Duc
Horace Walpole
Felix Henry

historyzm romantyczny

Historyzm romantyczny stopniowo wyparł klasycyzm. Preferowanymi stylami były neogotyk i neorenesans,

ścisły historyzm

Ścisły historyzm powstał na podstawie XIX-wiecznych badań naukowych. Projektowano łącząc elementy dozwolone w danym stylu, odrzucając ich swobodną interpretację. Wytworzono kanony opisywalnych neostylów, korzystano z wzorników. Preferowanym stylem stał się neorenesans.

Neoromanizm rozwinął się w architekturze później niż neogotyk, odwrotnie niż historyczne epoki na których się wzorowały. Największy rozkwit neoromanizmu nastąpił w Niemczech po ich zjednoczeniu, gdzie stanowił on przywołanie narodowej, romantycznej legendy I Rzeszy Niemieckiej

styl w architekturze, a także rzemiośle artystycznym, nawiązujący formalnie do gotyku, powstały około połowy XVIII wieku w Anglii i trwający do początku XX wieku.
Najczęściej spotyka się kościoły nawiązujące do kontynentalnych budowli gotyckich (kościół św. Michała Archanioła we Wrocławiu) lub rozbudowane gotyckie (katedra w Kolonii, katedra św. Wita w Pradze) oraz budowle wzorowane na gotyku angielskim (zamek w Kórniku, Świątynia Miłosierdzia i Miłości w Płocku).
Pierwszą rezydencją w stylu neogotyckim było Strawberry Hill.

nurt w architekturze historyzmu, nawiązujacy formalnie do baroku, rozpowszechniony w końcu XIX w. (od 1880), w którym wznoszono przede wszystkim budynki użyteczności publicznej (W Warszawie gmach Towarzystwa Zachęty), zwłaszcza teatry, gdyż włoskie i francuskie korzenie baroku kojarzyły się z rozwojem opery i dramatu.

Charles Garnier: Opera Garnier
Stefan Szyller: Galeria Zachęta
Kościół w Katowicach - Dąbrówce Małej

Neorenesans osiągnął największe znaczenie między 1870 i 1890. Formy neorenesansowe były uważane przez architektów ścisłego historyzmu za wiążące. Odwołanie do stylu historycznego odnosiło się jednak najczęściej jedynie do elewacji.

Neorenesans był propagowany m.in.
przez niemieckiego architekta
Gottfrieda Sempera.
E. Madurowicz i R. Sławski
Collegium Chemicum w Poznaniu
Emanuel Rost
Ratusz w Bielsku-Białej

kierunek w sztuce europejskiej rozwijający się od XVII do XIX wieku, przede wszystkim w malarstwie i rzeźbie. Polegał na odwoływaniu się do zasad i ideałów sztuki antycznej oraz renesansowej, a także naśladowaniu dzieł uznanych za doskonałe, preferujący tematykę, historyczną, religijną i mitologiczną. Propagowany głównie przez Akademie Sztuk Pięknych

zespół dwudziestowiecznych, różnorodnych tendencji w sztuce, literaturze, muzyce i architekturze nawiązujących do nurtu klasycystycznego lub baroku. Określany jest także jako nurt kontynuacyjny klasycyzm, konserwatywny w sztuce i literaturze XIX w. w okresie dominacji romantyzmu

grupa francuskich malarzy, działających w latach 1830-1860 w okolicach Barbizon pod przewodnictwem Théodora Rousseau, tworzących głównie pejzaże, uciekających od ekspansywnego miasta na wieś, aby uniknąć związanej nieodłącznie z cywilizacją dehumanizacji.

ostry styl w malarstwie europejskim drugiej połowy XIX wieku; zapoczątkowany we Francji, szybko został podchwycony na całym kontynencie. Obrazy realistyczne to głównie sceny rodzajowe z życia prostych ludzi, namalowane przy pomocy uproszczonych środków wyrazu, o spokojnej palecie i kompozycji.

ang. The Pre-Raphaelite Brotherhood
stowarzyszenie artystyczne założone w Londynie w 1848 roku przez studentów The Royal Academy of Art.
Występowali przeciwko wiktoriańskiej, czysto akademickiej sztuce i głosili program sztuki odrodzonej moralnie, wzorowanej na twórczości mistrzów wczesnego włoskiego renesansu. Program grupy oparty był na poglądach Johna Ruskina oraz idei odnowy sztuki poprzez sięgnięcie do twórczości włoskich mistrzów wczesnorenesansowych oraz Williama Blake'a.
Nurt prerafaelicki był ważnym elementem formującego się ruchu odnowy sztuki rzemiosła w Wielkiej Brytanii - Arts&Crafts.

Manet Olimpia

Artyści zaliczani do impresjonistów

Pierre Bonnard
Eugene Boudin
Gustave Caillebotte
Mary Cassatt
Claude Debussy
Edgar Degas
Fryderyk Hayder
Georges Lacombe
Claude Monet
Berthe Morisot
Camille Pissarro
Maurice Ravel
August Renoir
Georges Seurat
Alfred Sisley
James Abbott McNeill Whistler
Olga Boznańska
Józef Pankiewicz
Władysław Podkowiński
Lovis Corinth
Max Liebermann
Max Slevogt
Konstantin Korowin
Walentin Sierow
Francisco Oller y Cestero
Laura Muntz Lyall
Helen McNicoll
Nazmi Ziya Güran

Paul Cezanne

Vincent Van Gogh

Ekspresjonizm – terminu tego po raz pierwszy użył dla oznaczenia swojej sztuki francuski malarz J. A. Herve w 1901 roku nadając tę nazwę cyklowi swoich obrazów wystawionych w Salonie Niezależnych. Kierunek w sztuce rozwinął się na dobre na początku XX w. w Niemczech, ale korzeniami sięga do eksperymentów artystycznych wielkich twórców schyłku XIX w.: Vincenta van Gogha, Edwarda Muncha, Jamesa Ensora i Paula Gauguina, których można określić jako prekursorów ekspresjonizmu.

Ekspresjonizm, akcentujący poryw malarski, wyrażał się m.in. w szokujących zestawieniach kolorystycznych. Fowizm to właściwie odłam ekspresjonizmu, który jednak nie posiada płaszczyzny dramaturgicznej i intelektualnej. Ta beztroska wyraża się już w samej nazwie ruchu, pochodzącej od francuskiego rzeczownika les fauves, oznaczającego "dzikie zwierzęta". Słowem tym francuski dziennikarz Louis Vauxcelles określił grupę artystów, którzy wystawiali swoje prace na Salonie Jesiennym w 1905 roku.

Kubizm – kierunek w sztukach plastycznych, głównie malarstwie i rzeźbie, który rozwinął się we Francji na początku XX wieku.
Prekursorami kubizmu byli Pablo Picasso i Georges Braque.
Inspiracją do wypracowania nowego podejścia do przestrzeni malarskiej, transformacji obiektu i interpretacji rzeczywistości była dla nich sztuka staroiberyjska i plemienne maski afrykańskie oraz niektóre dzieła Paula Cezanne'a.

prekubizm

odejście od naturalnej budowy ciała ludzkiego, bryłowatość w martwej naturze i krajobrazie oraz zmiana perspektywy. np.

kubizm analityczny

monochromatyczna paleta, ograniczona do czerni, brązów, szarości. Pojawiające się na płótnach formy są sztywne, geometryczne. Obiekty wydają się być rozbite na pryzmatyczne fragmenty, złożone na powrót niezgodnie z ich wcześniejszą pozycją, ale widzeniem artysty. Dla odmiany kompozycję cechowała delikatność i zawiłość.
Cel, jaki postawili sobie artyści tworząc kubizm analityczny, to malowanie nie dla oka widza, ale jego umysłu, organu, który w najpełniejszym stopniu “patrzy” na przedmioty.

kubizm hermetyczny

Picasso i Braque posunęli się w deformacji przedmiotów już w tak znacznym stopniu, że bliskość ich twórczości do abstrakcji (której obaj nie akceptowali) ich przestraszyła i skłoniła do poszukiwania innych sposobów obrazowania, które dawałyby pewną treść dziełu bez konieczności jej fizycznego namalowania. Zastosowali gazety, bilety, fragmenty tapet itp., co zapoczątkowało okres kubizmu syntetycznego.

kubizm syntetyczny

W porównaniu z kubizmem analitycznym, był prostszy, nie deformował aż tak bardzo przedmiotów, stosował żywsze barwy. Cechą charakterystyczną jest także dołączenie kolażu. Różne przedmioty, doklejone do powierzchni obrazu, pełnią taką samą funkcję, jak powierzchnie zamalowane.

Rajonizm, rayonizm, rayism, łuczyzm - efemeryczny kierunek awangardowy, pierwszy kierunek artystyczny o rosyjskich początkach oparty na realizacji założeń programowych. Powołany do życia około 1911 przez Michaiła Łarionowa. Nazwa kierunku pochodzi od słowa "promień", śledzenie odblasków i promieni świetlnych było inspiracją malarza - rajonisty.

Suprematyzm - kierunek w sztuce abstrakcyjnej stworzony przez Rosjanina polskiego pochodzenia Kazimierza Malewicza w 1913 roku.
Podstawą teorii suprematyzmu była teza o supremacji czystego odczucia w sztuce i w konsekwencji odrzucenie lub zredukowanie dotychczasowych środków wyrazu i form w malarstwie oraz zastąpienie ich nowymi. Najważniejsze dla suprematyzmu stało się uczucie towarzyszące odbiorowi dzieła nie natomiast to, co obrazuje.

Konstruktywizm - kierunek w sztuce abstrakcyjnej powstały w r. 1913 w Rosji, nieco później w Holandii i wreszcie dociera do całej Europy, do USA dociera po I wojnie światowej.
Podstawowym wyróżnikiem konstruktywizmu było stosowanie dyscypliny formalnej ograniczonej do prostych elementów geometrycznych: koła, trójkąta i linii prostej. Z założenia wzajemne oddziaływania tych form wywołują wewnętrzne napięcie wewnątrz obrazu. Celem jest poszukiwanie nowej ekspresji estetycznej, a metodą świadoma rezygnacja nie tylko z prezentowania widzialnej rzeczywistości, ale także odejście od skojarzeń ze światem przedmiotów. Konstruktywizm zawdzięcza nazwę zarówno podejściu do budowania obrazu - "konstruowania" z określonych elementów, jak i swoistemu zaangażowaniu w nowoczesność.

Surrealizm (zwany także nadrealizmem) – kierunek w sztuce powstały w 1924 we Francji, początkowo występujący wyłącznie w literaturze, później w sztukach plastycznych, filmie i teatrze. Termin ten stworzył w 1917 roku Guillaume Apollinire.